Descrizione:
Znany ju dobrze w Polsce rosyjski historyk Nikita Pietrow, dziaacz praw czowieka, wiceprzewodniczcy Stowarzyszenia Memoria, jest autorem ksiek powiconych aparatowi bezpieczestwa ZSRR, które ukazay si take w jzykach obcych, jak np. biografia Nikoaja Jeowa, wydana nakadam Stanford Hoover Institution Press. Publikacja, któr dzisiaj prezentujemy jest polsk edycj, uzupenion o najnowsze badania autora, jego ksiki Oprawcy. Oni speniali zamówienia Stalina, która pod takim tytuem w 2011 r. ukazaa si w Moskwie dziki staraniom Nowej Gazety. Ksika w duym stopniu dotyka wci istniejcego rosyjskiego tabu. Na 320 stronach znajdujemy fakty, które przecz rozpowszechnionym wyobraeniom o stalinizmie. Psy StalinaNikity Pietrowa to ksika, która nie gra na emocjach czytelnika. Pietrow nie buduje dramatycznego nastroju, nie stara si zaskakiwa. Jest w walce o pami swojego narodu onierzem pierwszej linii, a wic przede wszystkim archiwist poszukujcym faktów i dokumentów. Wnioski wyciga z dochowaniem wszelkich rygorów naukowej ostronoci. A wic bez domysów i fantazji, bez gdybania. A i bez tego lektura ksiki jest fascynujca. Caa ta ksika jest tak naprawd o Stalinie rozpoczyna swoje dzieo autor. Rzeczywicie, chocia poszczególne rozdziay powicone s rónym osobom i aden nie dotyczy wprost generalissimusa, to jego osoba jest obecna praktycznie na wszystkich stronach. Nie o to zreszt chodzi Pietrowowi. Zaley mu, eby nie rozpatrywa zachowa wykonawców zbrodni oddzielnie, jako indywidualnych patologii, naduycia wadzy czy choroby psychicznej.
Wniosek z Psów Stalina jest inny. Sadyzm i dza krwi nie s przypadkiem, odpryskiem, konieczn cen za utrzymanie porzdku w trudnych czasach. Przeciwnie, s to elementy istotne, konstytutywne wiadomie wprowadzone, zaplanowane i konsekwentnie podtrzymywane. Przez samego Stalina i przez jego otoczenie dziaajce tu w jakiej obdnej jednoci. Z punktu widzenia polskiego czytelnika szczególnie wane s rozdziay powicone zbrodni katyskiej, gdzie autor po raz pierwszy zamieszcza tak pen list zbrodniarzy sowieckich uczestniczcych w tym mordzie. S to biogramy organizatorów zbrodni, konwojentów, tych którzy strzelali, grzebali trupy, sporzdzali dokumenty zwizane z egzekucj, czyli tych osób, które w dzisiejszej Rosj s tajemnic. Ich nazwiska s w materiaach ledztwa katyskiego prowadzonego przez prokuratur wojskow najpierw sowieck, potem rosyjsk w latach 19902004. Wikszo tych dokumentów zostaa jednak utajniona, ale zanim to si stao, cz znalaza si w rkach badaczy. Inny rozdzia ksiki pt. May Katy dotyczy wci nie wyjanionej do koca zbrodni popenionej w 1945 r. przez NKWD na Biaostocczynie na polskich onierzach podziemia i ludnoci cywilnej (tzw. obawa augustowska). Autor w wyjanieniu tej sprawy, badanej przez Instytut Pamici Narodowej, ma swoje wielkie zasugi. W ksice moemy równie przeczyta o dziaajcym w Moskwie Laboratorium X tajnym orodku, w którym prowadzono eksperymenty na ludziach zwizane z dziaaniem jadów i trucizn! Opisy przykadowych sylwetek sowieckich zbrodniarzy autor rozpoczyna nakrelenia sylwetki Berii, charakteryzowanego jako bezideowego stalinist. Szczegóowo opisano dojcie Berii do wpywów i znaczenia, a nastpnie jego rol jako najbliszego wspópracownika i wykonawcy zamysów szalonego wodza, przy okazji rozprawiajcego si te z osobistymi konkurentami. Czystki i zabójstwa polityczne na najwyszym szczeblu miay uspokoi zawsze podejrzliwego i wietrzcego spisek Stalina. Osobne rozdziay opisuj szczegóowo tzw. spraw lekarzy, czyli prowokacj przeprowadzon przez bezpiek okoo roku przed mierci Stalina. Tym razem rzekomy spisek nie zosta wykryty dla zaspokojenia obsesyjnych uroje komunistycznego przywódcy. Przeciwnie on sam od pocztku zdawa sobie spraw, e dowody i caa sprawa oskarenia grupy lekarzy o zamiar umiercenia kierownictwa pastwa zostay od pocztku spreparowane. Tym razem masowe aresztowania dotkny sam aparat bezpieczestwa, oskarony o brak czujnoci. Wród odsunitych mia by sam Beria, wówczas ju wicepremier i czonek Politbiura. Przeszkodzia tylko mier Stalina. Posta Berii jest naprawd odraajca. Dowiadujemy si, jak osobicie bije winiów na przesuchaniach, jak osobicie poleca stosowa wymylne tortury, przeladowa rodziny osadzonych. Pietrow przechodzi do biografii drugiego i trzeciego szeregu stalinowskich oprawców. Mamy wic m.in. szefa NKWD w latach 19381941 (czyli wspóodpowiedzialnego za zbrodni katysk) Wsiewooda Mierkuowa, penicych najwysze funkcje dowódcze w aparacie bezpieczestwa braci Bogdana i Amajaka Kobuowów ulubieców Berii, odpowiedzialnego za najwaniejsze dochodzenia ledczego Lwa Wodzimirskiego. Nastpnie wyróniajcy si okruciestwem ledczy Borys Rodos i Lew Szwarcman. Nie zabrako oczywicie kata z ubianki Wasilija Bochina, osobicie mordujcego strzaem w ty gowy polskich policjantów w Twerze. Na koncie tego sowieckiego zbrodniarza wg rónych oblicze historyków jest co najmniej kilkanacie tysicy ofiar, zabitych przez niego osobicie. Po latach odszed z organów bezpieczestwa na zasuony odpoczynek. Zalet ksiki jest przystpny jzyk, jakim zostaa napisana, a zarazem dbao autora o ródowe potwierdzenie goszonych pogldów. |
